Terlikli çocuk gongu çalınca...

Dünyanın en zengin, en genç işadamlarından biri. Dünyanın gözü üzerinde, ne söylese, nereye gitse, ne yapsa haber, milyonlarca insanın ilgisine mazhar olmuş bir sitesi var. Rahat giyim tarzı ve hatta zaman zaman gayrıciddi bulunan tavırlarıyla gündem oldu, kariyerinin başındayken Time dergisine kapak yapıldı, hayatını anlatan film çekildi. Mark Zuckerberg’in 22 yaşındayken okulda popüler olmak için kurduğu Facebook, aslında hayatını değiştirecek projesiydi. Fikrin çalıntı olduğu da konuşuldu, hatta dava bile açıldı. Bunlara pek takılmadı, dehasını kullandı, fikrini paraya çevirdi. Tv programlarına, en önemli iş toplantılarına bile giderken ayağından çıkarmadığı terlikleri, kapüşonlu kıyafetleri sık sık yazıldı. Kimi zaman bu rahatlık eleştirildi. Şans mı, çalışanlık mı, girişimcilik mi yoksa deha mı kısmı epeyce züğürdün çenesini yoracak bir tartışma ancak bugün, herkes Facebook’un halka arzını konuşuyorsa, en duyarsız kalanı bile arada bir Facebook hesabını açıp ne var ne yok diye bakıyorsa, belki de bu özelliklerin hepsi...

Zuckerberg, 18 Mayıs 2012 günü terliklerini çıkardı, Nasdaq’ın yolunu tuttu ve gongu çaldı. Her şey o cuma günü Facebook’un halka arzıyla başladı. Facebook, ABD tarihinde bir ilk gerçekleştirecek, borsaya açılan en değerli şirket olacaktı. Hisse başı fiyat 38 dolar ve şirketin toplam piyasa değeri 104 milyar dolar olarak belirlendi, ancak evdeki hesap çarşıya uymadı. İlk işlem günü 42 dolara kadar yükselen hisse, kısa sürede çakıldı, perşembe günkü 33 dolardan kapandı. Büyük umutlarla halka açılan şirket, ikinci günün sonunda 20 milyar dolar değer kaybetmişti. Buna ek olarak şirkete iki soruşturma, bir dava açıldı. Peki, Facebook nerede yanlış yaptı? 

Muhakkak ki, tüm halka arz operasyonları risk taşır, ancak verilen fiyat ve vaat edilen kârla Facebook için bu risk daha fazlaydı, buna bir de vahim hatalar eklenince, zincirleme hayalkırıklığı yaşandı.Analistler, Facebook hisselerinin değer kaybının tüm sosyal medya şirketlerini etkileyeceğini söylüyor. Çünkü, Facebook’un büyük kazanç sağlayan stratejisi hızlı bir düşüşe sahne oluyor. Hisselerin satış işlemlerine başlanmasında yaşanan satış öncesi verilen çok sayıda iptal emri nedeniyle 30 dakikalık gecikmeyle başlayan olumsuz süreç, hisselerin aşırı değerli olarak piyasaya sürülüp yatırımcının aldatıldığı yönündeki eleştirilerle devam etti. SEC, gecikmenin haksız kazanca neden olup olmadığı ile ilgili soruşturma başlattı. 

Halka arzın yönlendiricileri yatırım bankaları, Morgan Stanley, Goldman Sachs ve JP Morgan, Facebook’un son aylarda zayıflayan maddi verilerini saklamak ve yatırımcıyı aldatmakla suçlanıyor. Her üç kurum da suçlamaları reddediyor, fakat New York ve California’da adli soruşturma başlatıldı bile. Facebook’un kötü gidişatının ilk ayaklarından biri, ABD’nin sermaye piyasası kurulu SEC’e gönderdiği S-1 dosyası ile başlıyor. Facebook’un ciro tahminini gizlediği belirtilirken, Facebook halka arzını yöneten Morgan Stanley’nin adı ön plana çıkıyor. Morgan Stanley, Facebook’un cirosunda akıllı cihazların kullanımının artmasıyla beraber reklam gelirlerinde gerileme olacağını öngörüyormuş. Çünkü, sayıları giderek artan mobil cihaz kullanıcıları Facebook’a bu cihazlardan girdiklerinde reklamlar görünmüyor. Bu Facebook’un reklamlardan beklenen geliri elde edememesinin en temel sebebi. Morgan Stanley, bu veriyi saklamış.Olayın patlak vermesiyle birlikte, hisse alanlar, bankalara ve Facebook’a suç duyurusunda bulunmaya başladı. Dava dilekçelerinde, gelirlerde keskin düşüş olacağının gizlendiği şikâyeti var.

Şirkete açılan soruşturmalardan bir diğerini SEC Başkanı Mary Schapiro ve Finansal Düzenleme Kurumu Başkanı Richard Ketchum gerçekleştirdi. Burada ön plana çıkan konu, bazı yatırımcılara avantajlı giriş hakkı sağlanması. İki milyar dolar hisse alan bireysel yatırımcı Phillip Goldberg, Nasdaq’taki teknik arızalar nedeniyle zarar ettiği gerekçesiyle şirkete dava açtı. Goldberg, açılıştaki teknik arıza nedeniyle en az 30 milyon adet Facebook hissesinin olumsuz etkilendiğini söylüyor. Nasdaq, aslında bu suçlamayı kabul etti. Nasdaq CEO’su Robert Greifeld, Facebook’un ilk işlem gününde kote oluşunda hata yaptıklarını kabullenen ifadeler kullanmıştı.

Facebook yönetiminin kendi gelir ve kârlılık hesaplarında tahminlerini aşağı çekip, bu konuyu kamuoyuyla paylaşmaması, muhtemelen Facebook’un popülerliğinin arka planında kalacağı beklentisindendi. Ama gidişat öyle olmadı, yatırımcı bunu yutmadı, şirket açısından ciddi bir ahlak sorunu da ortaya çıkmış oldu. Aslında olanlar sürpriz değilmiş, teknoloji şirketlerinin birçoğu borsada sınıfta kalmış. Şu âna kadar halka açılmış bir milyar dolar üstü değere sahip şirketler arasında sadeceGoogle ve Yandex başarılı olmuş. Facebook’un 104 milyar dolar değerle halka açılmasının balon olduğu yönünde söylentiler artıyor. Şirketin aktif büyüklüğü altı milyar dolar ve değeri ile aktif büyüklüğü arasında uçurum var. Facebook yaratıcılık, girişimcilik ya da deha sonucu ortaya çıktı, ne derseniz deyin, ama bunlar hisse fiyatı belirlerken buhar olup uçuyormuş demek ki.